Chương trình GDPT 2018 đang triển khai: Hiểu đúng để thực hiện đúng

Chương trình GDPT 2018 có nhiều tiến bộ vượt trội so với những chương trình GDPT trước đó. Khác với những chương trình GDPT trước đây đều thể hiện mục đích là học để “biết”, mục đích học tập ở Chương trình GDPT 2018 là học không chỉ để biết mà cao hơn là để “làm”. - PGS.TS Nguyễn Văn Khánh.

Tập trung phát triển năng lực người học

“Dù nội dung chương trình GDPT có tiến bộ đến đâu đi nữa nhưng để thực hiện thành công cần có sự chỉ đạo đồng bộ từ các cấp lãnh đạo và quản lí giáo dục; đặc biệt là sự vào cuộc của hệ thống chính trị vì như đã nói, từ trước đến nay, chúng ta quen với việc dạy học theo SGK, dạy học theo chương trình GDPT là hoàn toàn mới và chưa có tiền lệ ở nước ta”. - PGS.TS Nguyễn Văn Khánh.

Không chỉ để nhằm để học sinh lĩnh hội các kiến thức, Chương trình GDPT 2018 mang mục tiêu vận dụng cao vào đời sống thực tế, sử dụng các kỹ năng giải quyết trong học tập và đời sống. Qua đó có thể hiểu rằng, năng lực và phẩm chất của người học được tích cực hiện thực hoá theo sự kỳ vọng của nhà trường và sự phát triển của xã hội. 

Các chương trình môn học trong Chương trình GDPT 2018 được xây dựng theo mô hình phát triển năng lực người học.

Năng lực được hiểu theo nghĩa là “thuộc tính cá nhân hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí… thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể. Theo định nghĩa năng lực này, kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí… là nguyên liệu đầu vào giúp người học hình thành, phát triển năng lực.

Dạy nhồi nhét kiến thức thì chưa chắc học sinh đã nhận thức và thể hiện được điều đã học, nói gì đến hình thành, phát triển năng lực.

Điều này đồng nghĩa mục đích của dạy học không phải để trang bị thật nhiều kiến thức, giải thật nhiều bài tập khó, mà là nhận thức được bản chất hiện tượng, áp dụng các kiến thức, kĩ năng đã học.

Điều này đặt ra yêu cầu cho giáo viên trong việc tìm hiểu và nhận thức các biểu hiện của phẩm chất, năng lực mà bài học đó cần góp phần phát triển, tổ chức cho được hoạt động học của học sinh, sao cho qua hoạt động này góp phần vào việc phát triển biểu hiện đã chọn.

Việc đánh giá các yêu cầu cần đạt sẽ diễn ra như thế nào?

Theo chia sẻ của PGS.TS, việc thực hiện đánh giá được xây dựng trên các phương diện: mục tiêu, căn cứ, đối tượng. 

Mục tiêu nhằm cung cấp thông tin chính xác, khách quan,  có giá trị, kịp thời về mức độ đạt chuẩn quy định ở Chương trình GDPT của học sinh để hướng dẫn hoạt động học tập, điều chỉnh các hoạt động dạy học, quản lí và phát triển chương trình giáo dục, bảo đảm sự tiến bộ của từng học sinh và nâng cao chất lượng giáo dục.

Căn cứ để đánh giá là các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực được quy định trong Chương trình tổng thể và chương trình môn học. Đối tượng để đánh giá là sản phẩm và quá trình học tập, rèn luyện của học sinh.

 Việc đánh giá quá trình học tập và rèn luyện của học sinh là không thể xem nhẹ trong quá trình phát triển các năng lực, phẩm chất. Hình thức đánh giá này do giáo viên tổ chức, có sự phối hợp đánh giá của giáo viên với cha mẹ cũng như bản thân học sinh được đánh giá và của các học sinh khác trong tổ, lớp.

…Kiến thức, kĩ năng, các thuộc tính cá nhân là nguyên liệu để hình thành phẩm chất, năng lực người học. Điều này có thể hiểu thô là cũng như cơm ăn, nước uống là nguyên liệu để có sức khỏe.

Cũng như vậy, khi đánh giá kết quả giáo dục, phải dựa vào các yêu cầu cần đạt về phẩm chất năng lực đã được quy định ở chương trình GDPT, chứ không phải đánh giá khối lượng kiến thức. Hiện nay, chúng ta vẫn ngộ nhận thi và kiểm tra trong giáo dục là nhằm đánh giá kiến thức.

Năm học mới cùng tinh thần đổi mới giáo dục

Nhận định về các vấn đề cần được tiếp tục triển khai tốt hơn, ông Nguyễn Văn Khánh chia sẻ:”....Cần thấu hiểu tinh thần đổi mới theo Nghị quyết 29 của Trung ương, Nghị quyết 88 của Quốc hội. Hiểu đúng mới có thể chỉ đạo, triển khai đúng. Cùng đó, các địa phương phải quan tâm đúng mức, bảo đảm điều kiện thực hiện Chương trình GDPT mới, theo đúng Chỉ thị số 16 của Thủ tướng Chính phủ.”

Các cấp quản lý giáo dục chỉ đạo và hỗ trợ các trường thực hiện việc phân hóa ở cấp THPT theo đúng tinh thần hướng nghiệp, không thực hiện phân ban để thi đại học. Có thể xây dựng một số mô hình làm mẫu để phổ biến và hướng dẫn cách làm cụ thể cho các trường. Tổ chức hội thảo chia sẻ kinh nghiệm giữa lãnh đạo các trường.

Nhà nước quản lý chất lượng SGK thông qua các hội đồng thẩm định chuyên môn được chọn lựa kỹ càng. Để có SGK có chất lượng thì cách làm hiện nay đang đúng, vì tạo được cơ chế cạnh tranh trong việc viết SGK; giới thiệu công khai các bộ SGK ngay khi còn là bản thảo, góp phần tạo thêm động lực khiến đội ngũ làm SGK cho ra đời những cuốn sách tốt hơn.

Nếu chỉ có một bộ SGK duy nhất thì sẽ có thể rơi vào tình trạng tác giả SGK chưa chắc là người phù hợp nhất và nhất là không tận dụng được trí tuệ của nhiều người giỏi khác. Mặt khác, còn không tránh khỏi việc độc quyền như các hàng hóa khác.

Nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên và nhất là đội ngũ quán lí giáo dục vì đây là những người trực tiếp thực hiện chương trình GDPT. Việc tập huấn giáo viên cần được triển khai đại trà và thường xuyên để giúp đội ngũ này nhanh chóng làm quen với dạy học theo chương trình GDPT vì họ đang có thói quen dạy theo SGK và chủ yếu sử dụng hình thức thuyết trình mà ít tổ chức dạy học bằng các hoạt động học của học sinh cũng như các hoạt động giáo dục tích cực. Tăng cường hoạt động chia sẻ kinh nghiệm và mô hình tốt/cách làm hay giữa các trường.

Và để thực thi hiệu quả việc triển khai chương trình mới, hai giải pháp căn bản PGS.TS lựa chọn là: 

Một là, thực hiện đúng mức đánh giá quá trình học tập, rèn luyện của học sinh. Ngoài những tác động về giáo dục như đã được thừa nhận cả về lí luận và thực tiễn, việc này còn góp phần tránh học tài thi phận, đánh giá được các kĩ năng không thể hiện được qua các cuộc thi như năng lực lãnh đạo, hợp tác, làm việc nhóm…

Hai là, cải tiến hình thức thi để có thể đánh giá đầy đủ năng lực người học; Không áp dụng duy nhất hình thức thi trắc nghiệm khách quan lựa chọn một trong bốn phương án trả lời.

 Theo Báo Giáo dục Thủ đô